Final Dönemi Geldi!

“Birazdan sınav başlayacak… Endişeliyim,
ellerim terliyor, dizlerim titriyor, kafamda bin türlü düşünce uçuşuyor… Kafamdakileri kağıda dökebilecek miyim? Ya çalışmadığım yerden soru gelirse? Ya hocama mahcup olursam? Ya istediğim notu alamazsam?

Seneye de bu dersi almak zorunda kalırsam? Onlar benden daha iyi çalışmış mıdır? Peki ya ailem, arkadaşlarım ne düşünür dersten kalırsam? Keşke daha erken çalışmaya başlasaydım…”

İşte art arda finallere girerken aklımızdan geçen düşüncelerden yalnızca birkaçı… Bütün dönem boyunca bir derse verdiğimiz emeğin ölçüldüğü en önemli değerlendirme olarak görülen final sınavlarına bir biri ardına girip çıkarken birçok farklı duygu yaşarız: heyecan, umut, hırs, merak, endişe, korku, sevinç, sıkıntı, hayal kırıklığı, gurur, sabırsızlık, pişmanlık, rahatlama… Bir sınav bitince tam bir rahatlama olamadan bir sonraki hedefe yönelik çalışmaya başladığımızdan bir engelli koşuya benzetilebilir final dönemleri. Dolayısıyla bir anda kendimizi bırakmamıza, her şeye boş vermemize olanak kalmadan sürekli çalışmaya devam etmek durumunda kalırız. Türkiye’deki eğitim sisteminde alışageldiğimiz sınav odaklılığın da etkisiyle, sanki o akademik dönemin nasıl geçtiğinin, o dersten ne öğrendiğimizin, ne kadar çalıştığımızın, hatta ne kadar iyi bir öğrenci olduğumuzun tek belirleyicisi finallermiş gibi hissetmekten kendimizi alamayız. Dönem boyunca derslere girip çıkarken alıştığımız sosyallik de final döneminde derslerin kesilmesiyle azalır, çoğu zaman yalnız ve uzun çalışma saatleri sabrımızı ve dirayetimizi zorlamaya başlar…

Sınav döneminde yaşanan dikkat ve odaklanma problemleri, bellek sorunları, halsizlik, kararsızlık veya bir işi bitirmeden diğerine geçme gibi davranışlar, yönetmekte zorlandığınız stresin belirtileri olabilir. Ancak stresinizi etkili bir biçimde yönetirseniz performansınız olumsuz etkilenmez, hatta yükselebilir. Hem stresinizi yönetmek hem de sınav dönemini daha verimli ve sağlıklı geçirmek için aşağıdaki önerilere kulak verin:

• Olumsuz düşünceleri olumlularla değiştirin. Unutmayın, nasıl düşünürseniz öyle de hissedersiniz. Örneğin ‘Başaramayacağım’ derseniz gerçekten de kendi başarınızı aşağı çekebilirsiniz. Bu nedenle aklınıza gelen olumsuz düşünceleri yapıcı düşüncelere çevirin ve bunları kendi kendinize tekrarlayın. ‘Başaramayacağım’ yerine ‘Başarmak için elimden geleni yapacağım.’ ‘Bu sınavdan çok korkuyorum’ yerine ‘Bu sınavın üstesinden gelebileceğime inanıyorum’ diye düşünün.
• Kendinize güvenin: Eğer bu dersten geçebilecek yetkinlikte olmasaydınız bu okula girmeniz de mümkün olmazdı. Hocanız sizin çalışarak altından kalkamayacağınız bir sınavı önünüze koymaz. Dolayısıyla çalışarak başarılı olabileceğiniz konusunda kendinize güvenmemeniz için bir sebep yok.
• Genellemelerden uzak durun. İlk sınavınız kötü geçti diye sonrakilerin de kötü geçeceğini varsayarsanız motivasyonunuz düşer. Kaldı ki her sınav farklı becerileri ve bilgileri ortaya koymanızı gerektirir. Her konuyu bağımsız birer konu olarak değerlendirin ve o doğrultuda çalışın.
• Sınava gereğinden fazla önem atfetmeyin: Bir dersten gireceğiniz tek bir final sınavı, dönemler boyunca biriken toplam ortalamanızı görece küçük bir oranda etkiler. Dolayısıyla bir sınavda bir soruyu yapamamanız büyük resimde çok büyük bir etkiye sahip değildir. Aynı şekilde bir final sınavından aldığınız not sizin o dersle ilgili deneyiminizin, öğrendiklerinizin tek göstergesi değildir.
• Öğrenmeye odaklanın: Yalnızca sınavda alacağınız nota değil, o süreçte ne öğrendiğinize odaklanın. Öğrendiğiniz bilgilerin üniversitenin kazandırdığı formasyonun veya mesleki becerinin bir parçası olduğunu hatırlayın. Final sınavı, aslında o mesleği ya da formasyonu edinecek kişiler olarak sahip olunması gereken bilgi ve becerileri edinmeniz için sizi motive etme amacı taşıyor.
• Nihai amacınıza odaklanın: Bu sınav sizin seçtiğiniz bölümden mezun olmanız için bir aşama. Tek başına sizi motive etmese bile sizi ileride olmak istediğiniz yere götürecek. Büyük resmi gözden kaçırmayın.
• Güçlü ve zayıf yönlerinizin farkında olun. Hangi derslerde hazırlıklı, hangilerinde daha geride olduğunuzu iyi değerlendirin. Amacınız bütün derslerden yüksek puan elde etmekse en çok zorlandığınız konuya daha önce ve daha çok zaman ayırın.
• Kendinizi başkalarıyla karşılaştırmayın: Herkesin öğrenme şekli, öğrenme süresi, ilgi duyduğu konular, yatkın olduğu beceriler ve sahip olduğu birikim farklıdır. Başka bir arkadaşınızın bir türlü bitiremediği bir makaleyi siz hızlıca ve kolaylıkla okuyabilirsiniz.
• Ulaşılabilir hedefler koyun: Final dönemi için mevcut birikiminizi (o dönem o derse ne kadar çalıştığınızı) değerlendirerek kendinize gerçekçi bir not veya ortalama hedefi belirleyin.
• Destek alın: Takıldığınız noktalarda öğretim görevlisinden, öğretme asistanından, sınıf arkadaşlarınızdan destek alın ve okulunuzun sunduğu diğer imkanlardan faydalanın.
• Sınavın kapsamını ve yöntemini iyi öğrenin: Sınavın tam olarak hangi konuları içereceğini, soruların hangi yöntemle (çoktan seçmeli, kısa cevap vb.) sorulacağını, ne kadar süreceğini detayı şekilde öğrenin ve ona göre çalışın.
• 80/20 kuralına dikkat: Pareto prensibine göre bir konunun en önemli yüzde 20’lik kısmını en iyi şekilde özümsersek, finalin odaklanacağı konuların yüzden 80’ini kapsamış oluyoruz. Dolayısıyla finaldeki başarınız büyük ölçüde bu en önemli yüzde 20’lik kısmı doğru belirleyip ona göre çalışmanıza bağlıdır. Her ders için hocanızın vurguladığı, özellikle çalışılması gereken ve finalde büyük ağırlığı olan konular vardır. Detaylarda kaybolmadan özellikle bu konulara öncelik verin.
• Mükemmeliyetçiliğe dikkat: Bir noktaya kadar mükemmeliyetçilik sizi başarıya götürse de bir süre sonra detaylarda fazla kaybolmanıza ve kendinizi gereksiz yormanıza sebep olabilir. Bunu fark ettiğiniz noktada kendinizi dizginleyin ve çalışmanız gereken diğer konulara yönelin.
• Zamanı iyi kullanın: Final döneminin hemen başında bir hedef ve zaman çizelgesi hazırlayın. Her bir ders için yapmanız gerekenleri kalem kalem yazın, her birinin ne kadar süreceği konusunda gerçekçi bir tahminde bulunun. Ardından her gün çalışmak için sahip olduğunuz net süreyi belirleyin ve işlerinizi bu zaman aralıklarına dağıtın.
• Verimli saatlerinizi iyi kullanın: Örneğin geceleri daha verimli çalışıyorsanız o saatleri en çok zorlandığınız, en çok odaklanma gerektiren konulara ayırın.
• Molalar verin: Yoğun bir çalışma döneminde zihnimizin ve bedenimizin dinlenme ihtiyacı da artar. Bu nedenle kısa sürelerle de olsa hoşlandığınız aktivitelerle geçireceğiniz veya dinleneceğiniz molalar verin.
• Ödüller koyun: Her sınavın ardından kısa bir süreliğine de olsa kendinizi ödüllendirin. İyi de geçse kötü de geçse siz o sınava emek verdiniz. Sonuçtan bağımsız olarak emeğinizi ödüllendirin.
• Uykunuza dikkat edin: Uykusuzluk dikkat ve konsantrasyonunuzu olumsuz etkiler. Öğrenilen bilgiler uzun dönemli hafızaya uyku sırasında aktarılır. Dolayısıyla bu dönemde ileride mesleğiniz için kullanacağınız bilgileri öğrendiğiniz düşünülürse, kalıcı öğrenme için uykunuza özen göstermelisiniz. Üniversite çağında 7-9 saatlik uyku idealdir.
• Sağlıklı beslenin: Öğün atlamadan dengeli beslenin. Unutmayın: dengesiz beslenme stresle baş etmenizi olumsuz etkileyerek başarısızlığa neden olabilir. Aşırı kafein tüketimi (kahve, enerji içecekleri…) stresinizi artırarak konsantrasyonunuzu olumsuz etkiler ve sağlığınıza zarar verir.
• Doğru çalışma ortamını seçin: En rahat ve verimli çalışabildiğiniz ortamları seçin.
• Bedeninizi rahatlatın: Sınavlara girmeden önce stresiniz yoğunlaşırsa birkaç kez ve yavaş yavaş diyafram nefesi alıp verin. Sınav sabahları güne dinlendirici müzikler ve esneme egzersizleriyle başlarsanız, bedensel rahatlama zihninize de yansır.
• Başarısızlıktan öğrenin: Bir sınavınız kötü geçerse oturup geçmişe yönelik hayıflanmak yerine hatanızı belirleyip diğer sınavlarda tekrarlamamak üzere plan yapın.

Final döneminizin ne kadar yoğun veya stresli geçeceğinin en önemli belirleyicisi, elbette dönem boyunca derslerinize ne kadar düzenli çalıştığınızdır. Özellikle bir dersin finali bütün dönemin konularını içeriyorsa, o derse yalnızca final döneminde çalışmak oldukça zorlayıcı ve stresli olacaktır. Eğer bir final dönemini çok zorlanarak geçirirseniz bir sonraki sınav döneminde benzer sorunları yaşamamak için dönem boyunca neler yapmanız gerektiğini planlayabilirsiniz. Örneğin derslere düzenli devam etme, aktif şekilde derse katılarak konuyla etkileşim içine girme (derste soru sorma, yorum yapma…), anlamakta zorlandığınız konularla karşılaştığınızda bunlarla ilgili zamanında destek alma ve tamamlamanız için uzun süre verilen çalışmalara önceden başlama gibi önlemlerle dönem sonunda daha rahat bir final dönemi geçirebilirsiniz.

Final dönemlerinin gölgelemediği, keyifli bir üniversite hayatı dileğiyle…